Thuế – Pháp lý

Thông tư 99/2025/TT-BTC do Bộ Tài chính ban hành nhằm chuẩn hóa chứng từ – sổ sách và nâng cấp hệ thống kế toán doanh nghiệp theo chuẩn mực hiện đại. Thông tư sẽ có hiệu lực từ 01/01/2026, thay thế hoàn toàn Thông tư 200 và các văn bản liên quan. Đối với doanh nghiệp, đây là thời điểm quan trọng để rà soát lại bộ máy kế toán, phần mềm quản lý và quy trình nội bộ để đảm bảo tuân thủ pháp lý.

1. Thông tư 99/2025/TT-BTC: Thông tin chung và đối tượng áp dụng

Ngày 27/10/2025, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 99/2025/TT-BTC, hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp: về chứng từ kế toán, tài khoản kế toán, ghi sổ kế toán, lập và trình bày báo cáo tài chính doanh nghiệp. Thông tư 99/2025/TT-BTC (gọi tắt là TT 99) có hiệu lực từ 01/01/2026 và áp dụng cho năm tài chính bắt đầu từ hoặc sau ngày này. TT 99 thay thế Thông tư 200/2014/TT‑BTC (TT 200) và các văn bản sửa đổi trước đó. Với mục tiêu lớn là chuẩn hóa, hiện đại hóa chế độ kế toán doanh nghiệp - tăng tính minh bạch, linh hoạt, tiếp cận thông lệ quốc tế.

Phạm vi điều chỉnh: TT 99 hướng dẫn toàn diện về:

  • Chứng từ kế toán.

  • Tài khoản kế toán.

  • Sổ kế toán (ghi sổ, mở sổ, khóa sổ).

  • Báo cáo tài chính (lập và trình bày).

  • Đối tượng áp dụng: Doanh nghiệp thuộc mọi lĩnh vực, mọi thành phần kinh tế tại Việt Nam.

>>>> Lưu ý: Các đơn vị tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài có hướng dẫn riêng từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Thông tin chung về Thông tư 99/2025/TT-BTC

Thông tin chung về Thông tư 99/2025/TT-BTC

2. 10 điểm nổi bật của Thông tư 99/2025/TT-BTC

Thông tin dưới đây giúp bạn nắm rõ 10 thay đổi lớn nhất và doanh nghiệp cần làm gì để thích ứng trước khi Thông tư chính thức được áp dụng từ 01/01/2026:

2.1 Thay thế toàn diện Thông tư 200 – Bộ chế độ kế toán “chuẩn mới” cho doanh nghiệp

Thông tư 99/2025 thay thế toàn bộ:

  • Thông tư 200/2014 – chế độ kế toán doanh nghiệp hiện hành,

  • Các phụ lục, văn bản hướng dẫn liên quan đến hệ thống tài khoản, chứng từ và báo cáo.

Điều này nghĩa là từ năm tài chính 2026, doanh nghiệp phải áp dụng chế độ kế toán mới hoàn toàn, không còn tham chiếu TT 200 như trước.

Công việc kế toán vì vậy thay đổi nhiều:

  • Danh mục tài khoản sửa đổi,

  • Biểu mẫu chứng từ cập nhật,

  • BCTC thay đổi thuật ngữ & cấu trúc,

  • Các nguyên tắc ghi nhận doanh thu – chi phí – tài sản được chuẩn hóa lại.

>>>> Tác động: doanh nghiệp cần đào tạo kế toán và nâng cấp phần mềm ngay từ 2025 để tránh sai sót số liệu khi chuyển đổi.

2.2 Doanh nghiệp được tự thiết kế biểu mẫu chứng từ kế toán

Một trong những điểm “cởi mở” nhất của TT 99 là doanh nghiệp hoàn toàn chủ động thiết kế biểu mẫu chứng từ. Không còn bắt buộc áp dụng mẫu cứng do Nhà nước ban hành như TT 200. Bạn có thể tùy chỉnh:

  • Phiếu thu – phiếu chi,

  • Phiếu nhập – xuất kho,

  • Biên bản đối chiếu,

  • Hóa đơn nội bộ,

  • Biểu mẫu bảng lương, bảng phân bổ…

Miễn là đáp ứng các nguyên tắc:

  • Có đầy đủ thông tin phản ánh nghiệp vụ;

  • Có chữ ký số/ ký điện tử theo phân cấp trách nhiệm;

  • Có khả năng kiểm tra, đối chiếu và truy vết.

>>>> Lợi ích: doanh nghiệp có thể tối ưu quy trình, chuẩn hóa biểu mẫu theo phần mềm, giảm thao tác thủ công và hạn chế sai số.

Doanh nghiệp được tự thiết kế biểu mẫu chứng từ kế toán

Doanh nghiệp được tự thiết kế biểu mẫu chứng từ kế toán

2.3 Tự xây dựng hệ thống tài khoản kế toán linh hoạt

TT 99 cho phép doanh nghiệp tự sửa tên, mã, kết cấu tài khoản kế toán, thậm chí bổ sung tài khoản cấp 3 – cấp 4 tùy đặc thù quản trị.

Ví dụ:

  • Thời trang có thể mở rộng tài khoản 156 thành 1561 (hàng tồn kho theo mùa), 1562 (hàng giảm giá),

  • Doanh nghiệp dịch vụ có thể điều chỉnh tài khoản doanh thu theo từng nhóm ngành.

Trước đây, TT 200 giới hạn khá chặt chẽ việc thay đổi tài khoản, khiến kế toán khó linh hoạt trong quản trị chi tiết.

>>>> Ý nghĩa: doanh nghiệp dễ dàng gắn hệ thống tài khoản vào phần mềm kế toán/ERP, hỗ trợ phân tích chi phí, lợi nhuận theo nhiều chiều hơn.

2.4 Cập nhật các tài khoản mới – đặc biệt nhóm Tài sản sinh học

Thông tư 99 bổ sung nhóm tài sản sinh học (biological assets) – phù hợp với các lĩnh vực:

  • Nông nghiệp,

  • Chăn nuôi,

  • Lâm nghiệp,

  • Thủy sản.

Tài sản sinh học như cây trồng, đàn gia súc, vật nuôi… sẽ được hạch toán rõ ràng theo chuẩn mực quốc tế. Đây là nhóm ngành trước đây thường gặp khó khăn khi hạch toán theo TT 200 do chưa có quy định chi tiết.

>>>> Tác động: giúp doanh nghiệp nông nghiệp minh bạch hơn khi lập BCTC, thuận lợi khi kiểm toán & huy động vốn.

2.5 Yêu cầu chuẩn hóa hệ thống quản trị kế toán và kiểm soát nội bộ

Lần đầu tiên, chế độ kế toán quy định cụ thể doanh nghiệp phải xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ, bao gồm:

  • Quy chế phân cấp trách nhiệm,

  • Quy trình phê duyệt chứng từ,

  • Kiểm soát ghi sổ – đối chiếu – lưu trữ,

  • Tách biệt vai trò phê duyệt – thực hiện – kiểm tra.

Thay đổi này đặc biệt quan trọng với doanh nghiệp tăng trưởng nhanh, hoạt động nhiều chi nhánh hoặc nhiều bộ phận liên quan đến tài chính.

>>>> Lợi ích: giảm rủi ro gian lận, sai lệch; tăng minh bạch và hiệu quả kiểm toán.

Yêu cầu chuẩn hóa hệ thống quản trị kế toán và kiểm soát nội bộ

Yêu cầu chuẩn hóa hệ thống quản trị kế toán và kiểm soát nội bộ

2.6 Hệ thống BCTC thay đổi mạnh – bổ sung thuật ngữ mới theo chuẩn IFRS

Thông tư 99 “nâng cấp” bộ báo cáo tài chính theo chuẩn mực hiện đại hơn.

Một số thay đổi tiêu biểu:

  • “Bảng cân đối kế toán” đổi thành “Báo cáo tình hình tài chính”

  • “Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh” đổi thành “Báo cáo lãi lỗ và thu nhập toàn diện”

  • Bổ sung các chỉ tiêu phân tích tài sản – nợ phải trả – dòng tiền theo chuẩn IFRS

>>>> Ý nghĩa: BCTC doanh nghiệp sẽ dễ so sánh hơn với doanh nghiệp nước ngoài, thuận lợi khi gọi vốn hoặc báo cáo với đối tác quốc tế.

2.7 Quy định mới về đơn vị tiền tệ – linh hoạt cho doanh nghiệp có giao dịch ngoại tệ

Doanh nghiệp được phép chọn ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ kế toán nếu:

  • Phần lớn doanh thu, chi phí, vay nợ phát sinh bằng ngoại tệ;

  • Chứng minh được sự ổn định và nhất quán.

Tuy nhiên, khi lập BCTC nộp cơ quan Nhà nước, doanh nghiệp vẫn phải chuyển đổi về VND theo tỷ giá quy định.

>>>> Tác động: phù hợp với doanh nghiệp FDI, xuất nhập khẩu, logistics, nhà thầu quốc tế.

Quy định mới về đơn vị tiền tệ

Quy định mới về đơn vị tiền tệ

2.8 Siết chặt và chuẩn hóa quy định về lập – ký – lưu trữ chứng từ kế toán

Một số thay đổi quan trọng bao gồm:

  • Chứng từ phải được lập đúng thời điểm phát sinh nghiệp vụ, tránh ghi lùi – ghi trước.

  • Ký chứng từ theo phân quyền nội bộ, bao gồm chữ ký số.

  • Quy định rõ hơn về thời gian, hình thức và tiêu chuẩn lưu trữ.

  • Cho phép lưu trữ chứng từ điện tử nếu đáp ứng yêu cầu kỹ thuật.

Điều này giúp hạn chế tình trạng chứng từ thiếu chữ ký, sai thời điểm hoặc thất lạc – lỗi thường gặp ở doanh nghiệp vừa và nhỏ.

2.9 Doanh nghiệp được tự xây dựng Quy chế hạch toán kế toán riêng

Thay vì phải tuân theo quy chế mẫu, doanh nghiệp có thể xây dựng Quy chế hạch toán kế toán theo đặc thù ngành, quy mô và quy trình nội bộ.

Ví dụ:

  • Quy chế hạch toán theo mô hình chuỗi cửa hàng,

  • Quy chế hạch toán phân quyền cho chi nhánh,

  • Quy chế ghi nhận doanh thu theo từng phương thức bán hàng (offline – online – sàn TMĐT).

>>>> Lợi ích: giúp kế toán, kiểm soát và ban lãnh đạo thống nhất cách ghi nhận số liệu trên toàn hệ thống.

2.10 Doanh nghiệp phải nâng cấp phần mềm kế toán – ERP để đáp ứng chuẩn mới

Do thay đổi hàng loạt tài khoản – biểu mẫu – thuật ngữ – BCTC, các phần mềm kế toán cũ hoặc tự xây dựng đều phải:

  • Cập nhật hệ thống tài khoản theo TT 99

  • Cho phép thiết kế biểu mẫu chứng từ linh hoạt

  • Tích hợp tính năng ký số – lưu trữ số

  • Hỗ trợ kiểm soát nội bộ, phân quyền, nhật ký truy vết

  • Cập nhật BCTC theo chuẩn mới

Nếu doanh nghiệp không nâng cấp, nguy cơ:

  • Sai lệch số liệu chuyển đổi

  • Không lập được BCTC theo quy định

  • Rủi ro bị xử phạt do không tuân thủ chế độ kế toán

Doanh nghiệp phải nâng cấp phần mềm kế toán

Doanh nghiệp phải nâng cấp phần mềm kế toán

Xem thêm: Phần mềm quản lý và hỗ trợ bán hàng, báo cáo doanh thu POS365

3. Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì trước khi TT 99/2025 có hiệu lực?

Đối với doanh nghiệp, việc chuyển đổi từ TT 200 sang TT 99 cần có kế hoạch bài bản, rà soát toàn bộ hệ thống kế toán-tài chính, cập nhật phần mềm, đào tạo nhân sự và xây dựng quy chế mới để đảm bảo đúng và hiệu quả khi áp dụng từ năm tài chính bắt đầu từ 01/01/2026:

  • Rà soát lại hệ thống tài khoản kế toán đang sử dụng: Lập bảng đối chiếu để xác định những tài khoản cần sửa tên, gộp, tách hoặc bổ sung mới.

  • Chuẩn hóa quy trình và phân quyền kế toán nội bộ: Xác định rõ ai lập – ai kiểm tra – ai phê duyệt – ai lưu trữ.

  • Nâng cấp phần mềm kế toán/ERP: Ưu tiên các hệ thống hỗ trợ tuỳ chỉnh tài khoản; thiết kế chứng từ; quản trị đa chi nhánh; kiểm soát nội bộ; tự động lập BCTC theo chuẩn mới.

  • Đào tạo lại đội ngũ kế toán: Bộ phận kế toán cần nắm vững sự thay đổi để tránh sai sót khi chuyển đổi.

Thông tư 99/2025/TT-BTC là bước chuyển lớn của hệ thống kế toán doanh nghiệp Việt Nam, hướng đến hiện đại hóa – minh bạch – linh hoạt hơn. Dù có nhiều yêu cầu cao hơn về kiểm soát nội bộ và chuẩn hóa dữ liệu, nhưng thông tư cũng trao cho doanh nghiệp quyền chủ động lớn hơn để thiết kế mô hình kế toán phù hợp đặc thù. Chuẩn bị sớm từ 2025 sẽ giúp doanh nghiệp chuyển đổi nhẹ nhàng, tránh rủi ro xử phạt và tối ưu hiệu quả quản trị tài chính.