Tìm hiểu chi tiết hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền là gì?

---

Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính - kế toán, hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền đã và đang trở thành xu hướng tất yếu trong hoạt động kinh doanh bán lẻ. Đây là hình thức hóa đơn mới, hiện đại, giúp doanh nghiệp phát hành hóa đơn ngay tại thời điểm giao dịch thông qua hệ thống máy tính tiền có kết nối trực tiếp với cơ quan thuế. Việc triển khai loại hóa đơn điện tử giúp nâng cao hiệu quả quản lý, tiết kiệm thời gian, tăng tính minh bạch, chống gian lận thuế và thúc đẩy quá trình số hóa nền kinh tế.

1. Khái niệm chi tiết về hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền

Hóa đơn điện tử đang dần thay thế hoàn toàn hóa đơn giấy truyền thống, mang lại hiệu quả vượt trội trong quản lý và vận hành doanh nghiệp. Theo quy định tại Nghị định 123/2020/NĐ-CP, hóa đơn điện tử là tập hợp các thông điệp dữ liệu điện tử về bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, được khởi tạo, lập, gửi, nhận, lưu trữ và quản lý bằng phương tiện điện tử. 

Đặc biệt, một hình thức mới đang được đẩy mạnh triển khai là hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền - là loại hóa đơn điện tử có mã xác thực của cơ quan thuế, được tạo ra trực tiếp từ máy tính tiền khi phát sinh giao dịch bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ. Hóa đơn này được thể hiện dưới dạng dữ liệu điện tử và được quy định tại Điều 89 Luật Quản lý thuế năm 2019, Điều 11 Nghị định 123/2020/NĐ-CP và Điều 1 Thông tư 78/2021/TT-BTC.

Theo Tổng cục Thuế, tính đến cuối năm 2024, đã có hơn 28.000 doanh nghiệp, hộ kinh doanh áp dụng hình thức hóa đơn này, với trên 100 triệu hóa đơn được phát hành thành công. Đây là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của mô hình này trong việc nâng cao tính minh bạch, chống thất thu thuế và tối ưu hóa quy trình kinh doanh, đặc biệt trong lĩnh vực bán lẻ, ăn uống và dịch vụ tiêu dùng.

Theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP (có hiệu lực từ 1/6/2025), các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên và doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực trực tiếp đến người tiêu dùng (như bán lẻ, ăn uống, nhà hàng, khách sạn, dịch vụ vận tải hành khách, vui chơi giải trí...) thuộc diện bắt buộc sử dụng HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối chuyển dữ liệu đến cơ quan thuế.

Hóa đơn điện tử đang dần thay thế hoàn toàn hóa đơn giấy truyền thống

2. Cơ sở pháp lý của hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền

Việc triển khai và áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền được quy định cụ thể trong hệ thống pháp luật hiện hành, bao gồm các văn bản sau:

- Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 – ban hành ngày 13/6/2019: Điều 89 quy định về nguyên tắc lập, quản lý và sử dụng hóa đơn, chứng từ điện tử, trong đó cho phép sử dụng các phương tiện điện tử để lập hóa đơn có mã của cơ quan thuế.
- Nghị định số 123/2020/NĐ-CP – ban hành ngày 19/10/2020: Điều 11 quy định chi tiết về hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, bao gồm điều kiện sử dụng, kết nối dữ liệu với cơ quan thuế và hình thức hóa đơn.
- Thông tư số 78/2021/TT-BTC – ban hành ngày 17/9/2021: Điều 1 hướng dẫn thực hiện Nghị định 123, trong đó quy định cụ thể về kỹ thuật, định dạng, truyền nhận dữ liệu và cách tổ chức triển khai hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền.
- Quyết định số 1391/QĐ-TCT ngày 23/9/2022 của Tổng cục Thuế: Ban hành kế hoạch triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền trên phạm vi toàn quốc, hướng dẫn các ngành nghề và địa phương áp dụng.

Cơ sở pháp lý của hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền

3. Sự khác biệt giữa hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền và hóa đơn truyền thống

Trong quá trình chuyển đổi số ngành thuế và hiện đại hóa hoạt động kinh doanh, hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền ngày càng được nhiều doanh nghiệp, hộ kinh doanh lựa chọn thay thế cho hóa đơn truyền thống.

4. Ứng dụng thực tiễn của HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền

Tính đến hết ngày 31/3/2025, đã có 97.969 doanh nghiệp, hộ, cá nhân kinh doanh đăng ký sử dụng, tăng 5,3% so với cuối năm 2024. Số lượng hóa đơn được phát hành cũng tăng trưởng ấn tượng, đạt khoảng 1,94 tỷ hóa đơn cùng kỳ, tăng 42%. Đặc biệt, doanh thu ghi nhận qua HĐĐT từ máy tính tiền trong năm 2024 đạt 686 nghìn tỷ đồng, cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc quản lý doanh thu. 

Hiện nay, 63/63 tỉnh, thành phố đã triển khai loại hình hóa đơn này, trong đó TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội, Đà Nẵng và Cần Thơ là những địa phương đi đầu với hàng ngàn đơn vị áp dụng, chủ yếu trong các ngành bán lẻ, ăn uống và dịch vụ. Việc triển khai đã giúp các đơn vị kinh doanh rút ngắn đến 70–90% thời gian lập hóa đơn, đồng thời tiết kiệm đến 80% chi phí so với hóa đơn giấy truyền thống.

HĐĐT từ máy tính tiền đặc biệt phù hợp và đang được triển khai mạnh mẽ trong các lĩnh vực sau:

- Bán lẻ hàng hóa (siêu thị, cửa hàng tiện lợi, cửa hàng chuyên doanh...).

- Dịch vụ ăn uống (nhà hàng, quán ăn, quán cà phê...).

- Khách sạn, dịch vụ lưu trú.

- Dịch vụ vận tải hành khách (taxi...).

- Dịch vụ vui chơi, giải trí.

- Dịch vụ khác bán trực tiếp đến người tiêu dùng với tần suất giao dịch lớn.

Ứng dụng thực tiễn của HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền

Hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền là một giải pháp hiện đại, minh bạch và hiệu quả, góp phần nâng cao tính tuân thủ pháp luật về thuế và thúc đẩy chuyển đổi số trong hoạt động kinh doanh. Với cơ chế kết nối trực tiếp đến cơ quan thuế và khả năng lập hóa đơn nhanh chóng tại điểm bán, loại hóa đơn này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí mà còn tạo thuận lợi cho cả người bán lẫn cơ quan quản lý. Trong bối cảnh số hóa ngày càng mạnh mẽ, việc áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền sẽ trở thành xu hướng tất yếu và là bước tiến quan trọng trong quản trị tài chính - thuế tại Việt Nam.